Hội An – cái tên gợi lên biết bao thương nhớ trong lòng du khách bởi vẻ đẹp hoài cổ, trầm mặc và quyến rũ lạ thường. Phố cổ không chỉ níu chân người lữ hành bằng những mái ngói rêu phong, những bức tường vàng nhuốm màu thời gian, hay dòng sông Hoài thơ mộng, mà còn bởi một đời sống văn hóa tinh thần vô cùng phong phú, đặc biệt là qua các lễ hội truyền thống đặc sắc diễn ra quanh năm. Tham gia vào các lễ hội này không chỉ là cơ hội để vui chơi, mà còn là cách tuyệt vời để chạm vào linh hồn đích thực của Hội An, để hiểu thêm về tín ngưỡng, phong tục và con người nơi đây.
Nếu bạn đang lên kế hoạch ghé thăm đô thị cổ xinh đẹp này, đừng bỏ lỡ cơ hội hòa mình vào không khí lễ hội độc đáo. Bài viết này sẽ dẫn bạn khám phá những lễ hội nổi bật nhất, những trải nghiệm khó quên đang chờ đón tại phố cổ Hội An.
1. Lễ Hội Đêm Rằm Phố Cổ (Đêm Hội An Huyền Ảo)
-
Thời gian: Ngày 14 Âm lịch hàng tháng
-
Ý nghĩa: Tôn vinh mặt trăng và các giá trị văn hóa truyền thống, tạo không gian tĩnh lặng, hoài cổ.
-
Trải nghiệm: Đây có lẽ là lễ hội thường xuyên và nổi tiếng nhất của Hội An. Cứ vào đêm 14 Âm lịch, cả khu phố cổ như bước vào một thế giới khác. Từ khoảng 18h00 đến 21h30, tất cả đèn điện trong khu vực trung tâm sẽ tắt, nhường chỗ cho ánh sáng lung linh, huyền ảo của hàng ngàn chiếc đèn lồng đủ màu sắc, hình dáng được treo khắp các con phố, hiên nhà.
- Không gian tĩnh lặng: Âm thanh ồn ào của xe cộ biến mất, thay vào đó là tiếng nhạc lễ nhẹ nhàng, tiếng nói cười khe khẽ và tiếng bước chân trên những con đường lát đá cổ kính. Đây là dịp để bạn thực sự cảm nhận sự yên bình, trầm mặc vốn có của Hội An.
- Lung linh đèn lồng: Ánh sáng vàng ấm, đỏ rực, xanh lam từ đèn lồng hắt lên những bức tường cổ tạo nên một khung cảnh đẹp như tranh vẽ. Đừng quên chụp những bức ảnh kỷ niệm dưới ánh sáng kỳ diệu này.
- Thả đèn hoa đăng: Một trong những hoạt động được yêu thích nhất là mua những chiếc đèn hoa đăng nhỏ xinh làm từ giấy và nến, sau đó tự tay thả xuống dòng sông Hoài. Người ta tin rằng mỗi chiếc đèn mang theo một lời ước nguyện, cầu mong sự bình an, may mắn. Hình ảnh hàng trăm đèn hoa đăng trôi lững lờ trên sông dưới ánh trăng rằm là một cảnh tượng vô cùng lãng mạn và khó quên.
- Hoạt động văn hóa: Dọc các con phố, bạn sẽ bắt gặp các nhóm biểu diễn nghệ thuật truyền thống như hát Bài Chòi (một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo của miền Trung, đã được UNESCO công nhận), các trò chơi dân gian như bịt mắt đập niêu, nhảy sạp… thu hút sự tham gia của cả người dân địa phương và du khách.
- Ẩm thực: Các gánh hàng rong bán những món ăn đặc sản Hội An như cao lầu, mì Quảng, bánh vạc, tào phớ… càng làm tăng thêm sức hấp dẫn cho đêm hội.
Mẹo nhỏ: Hãy đến sớm một chút để cảm nhận trọn vẹn sự chuyển đổi không gian khi đèn điện tắt dần. Đi bộ thong thả, đừng vội vàng, và hãy thử tham gia một trò chơi dân gian nào đó.
2. Tết Nguyên Tiêu (Rằm Tháng Giêng – Lễ hội Cầu An Lớn Nhất Năm)
-
Thời gian: Ngày 15 tháng Giêng Âm lịch (Rằm tháng Giêng)
-
Ý nghĩa: Là một trong những lễ hội quan trọng nhất trong năm của cộng đồng người Hoa tại Hội An, mang ý nghĩa cầu mong một năm mới an lành, may mắn, mưa thuận gió hòa. Đây cũng là dịp để con cháu tưởng nhớ tổ tiên.
-
Trải nghiệm: Tết Nguyên Tiêu ở Hội An thường được tổ chức với quy mô lớn hơn hẳn đêm rằm hàng tháng, mang đậm màu sắc tâm linh và tín ngưỡng.
- Không khí trang nghiêm: Từ sáng sớm, các Hội quán (như Phúc Kiến, Quảng Đông, Triều Châu), chùa chiền trong phố cổ đã nghi ngút khói hương. Người dân và du khách nô nức đến lễ bái, cầu nguyện. Không khí vừa trang nghiêm, thành kính, vừa rộn ràng, vui tươi.
- Lễ rước long trọng: Một số Hội quán có thể tổ chức lễ rước kiệu các vị thần được thờ phụng, với đoàn rước gồm cờ phướn, trống chiêng, đội nhạc lễ, các đoàn lân sư rồng… diễu hành qua các con phố chính.
- Đêm hội đèn lồng đỉnh cao: Đêm Rằm tháng Giêng cũng là đêm phố cổ tắt điện và thắp đèn lồng, nhưng số lượng đèn lồng thường nhiều hơn, trang trí công phu hơn. Nhiều cuộc thi đèn lồng nghệ thuật được tổ chức, trưng bày những tác phẩm đèn lồng độc đáo, tinh xảo.
- Hoạt động đa dạng: Bên cạnh thả hoa đăng, hát Bài Chòi, các trò chơi dân gian, Tết Nguyên Tiêu còn có thể có thêm các hoạt động như thư pháp, biểu diễn võ thuật cổ truyền, tái hiện các đám cưới xưa…
- Ý nghĩa tâm linh sâu sắc: Tham gia Tết Nguyên Tiêu là cơ hội để bạn hiểu hơn về đời sống tín ngưỡng, sự giao thoa văn hóa Việt – Hoa và lòng thành kính của người dân Hội An đối với các bậc tiền nhân và thần linh.
-
Mẹo nhỏ: Vì đây là lễ hội lớn, lượng khách đổ về Hội An rất đông. Hãy đặt phòng và phương tiện di chuyển từ sớm. Khi tham quan các Hội quán, chùa chiền, hãy ăn mặc lịch sự, kín đáo và giữ thái độ tôn trọng.
3. Tết Trung Thu (Lễ hội của Trẻ Thơ và Đoàn Viên)
-
Thời gian: Ngày 15 tháng 8 Âm lịch (Rằm tháng Tám)
-
Ý nghĩa: Là tết của thiếu nhi, tết đoàn viên, thể hiện lòng biết ơn và cầu mong mùa màng bội thu (theo ý nghĩa gốc).
-
Trải nghiệm: Trung Thu ở Hội An mang một không khí đặc biệt vui tươi, rộn ràng, tập trung nhiều vào niềm vui của trẻ em.
- Rực rỡ đèn lồng: Đèn lồng lại một lần nữa là nhân vật chính, nhưng đèn lồng Trung Thu thường có hình dáng đa dạng hơn, gắn liền với các biểu tượng như cá chép, ông sao, thỏ ngọc… Trẻ em xúng xính áo mới, tay cầm đèn lồng đi rước đèn khắp phố.
- Sôi động Múa Lân (Múa Sư Tử): Âm thanh trống chiêng rộn rã của các đoàn lân sư rồng vang dội khắp nơi. Các đoàn lân không chỉ biểu diễn trên đường phố mà còn đến từng nhà, cửa hàng để “xông đất”, mang lại may mắn và tài lộc theo quan niệm dân gian. Xem múa lân là một trải nghiệm không thể bỏ qua khi đến Hội An dịp Trung Thu.
- Hương vị bánh Trung Thu: Các cửa hàng bày bán đủ loại bánh nướng, bánh dẻo với hương vị truyền thống và hiện đại. Thưởng thức miếng bánh Trung Thu bên tách trà nóng trong không khí lễ hội cũng là một thú vui tao nhã.
- Không khí gia đình: Dù là lễ hội hướng tới trẻ em, Trung Thu vẫn là dịp để các gia đình quây quần, cùng nhau phá cỗ, ngắm trăng.
Mẹo nhỏ: Hãy hòa mình vào dòng người rước đèn, cổ vũ cho các đoàn lân và đừng quên mua một chiếc bánh Trung Thu Hội An để thưởng thức.
4. Lễ Vía Bà Thiên Hậu (Nét Văn Hóa Cộng Đồng Người Hoa)
-
Thời gian: Ngày 23 tháng 3 Âm lịch
-
Địa điểm chính: Hội quán Phúc Kiến (Chùa Bà)
-
Ý nghĩa: Tưởng nhớ và bày tỏ lòng thành kính đối với Bà Thiên Hậu (Ma Tổ) – vị nữ thần bảo trợ cho ngư dân và những người đi biển theo tín ngưỡng của cộng đồng người Hoa gốc Phúc Kiến.
-
Trải nghiệm: Lễ hội mang đậm bản sắc của cộng đồng người Hoa Phúc Kiến tại Hội An.
- Nghi lễ trang trọng: Các nghi lễ cúng tế được diễn ra tại Hội quán Phúc Kiến với sự tham gia đông đảo của bà con gốc Hoa và người dân địa phương. Lễ vật thường là các món ăn truyền thống, hoa quả, vàng mã.
- Đoàn rước kiệu Bà: Điểm nhấn của lễ hội là đám rước kiệu Bà Thiên Hậu qua các tuyến phố. Đám rước được tổ chức công phu với kiệu hoa, lọng che, cờ xí, đội nhạc lễ và các đoàn lân sư rồng, tái hiện không khí trang nghiêm và linh thiêng.
- Giao lưu văn hóa: Đây là dịp để cộng đồng người Hoa Phúc Kiến thắt chặt tình đoàn kết, đồng thời cũng là cơ hội để du khách tìm hiểu về tín ngưỡng thờ Mẫu và văn hóa đặc trưng của họ.
-
Mẹo nhỏ: Hội quán Phúc Kiến là trung tâm của lễ hội, hãy đến đây để cảm nhận không khí trang nghiêm và xem các nghi lễ chính. Giữ thái độ tôn kính khi tham dự.
5. Lễ Cầu Bông Làng Rau Trà Quế (Ước Vọng Mùa Màng)
-
Thời gian: Ngày 7 tháng Giêng Âm lịch
-
Địa điểm chính: Làng rau Trà Quế (xã Cẩm Hà, ngoại ô Hội An)
-
Ý nghĩa: Tưởng nhớ các bậc tiền nhân có công khai phá làng rau, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, bội thu.
-
Trải nghiệm: Một lễ hội mang đậm dấu ấn nông nghiệp và văn hóa làng xã.
- Không khí làng quê: Lễ hội diễn ra tại làng rau Trà Quế nổi tiếng, cách trung tâm phố cổ không xa. Bạn sẽ cảm nhận được không khí trong lành, mộc mạc của làng quê Việt Nam.
- Nghi lễ Cầu Bông: Người dân tổ chức lễ cúng tại đình làng với các lễ vật là sản vật nông nghiệp do chính họ trồng nên. Nghi lễ thể hiện lòng biết ơn đối với đất trời và các vị thần nông nghiệp.
- Đoàn rước “Cầu Bông”: Sau lễ cúng là đoàn rước biểu tượng vụ mùa bội thu qua các con đường làng, trong tiếng nhạc lễ và cờ hoa rộn ràng.
- Hội thi nông nghiệp: Thường có các hội thi liên quan đến nghề trồng rau như thi cuốc đất, thi gánh rau, trang trí sản vật… rất vui nhộn và độc đáo.
- Trải nghiệm làm nông dân: Du khách có thể tham gia trải nghiệm một ngày làm nông dân tại làng rau, học cách cuốc đất, trồng rau, tưới nước…
-
Mẹo nhỏ: Kết hợp tham quan lễ hội với việc khám phá làng rau Trà Quế, thưởng thức các món ăn ngon chế biến từ rau sạch tại chỗ.
6. Lễ hội Đua Thuyền Ghe (Sôi Động Trên Sông Hoài)
-
Thời gian: Thường diễn ra vào ngày Mùng 6 tháng Giêng Âm lịch (sau Tết Nguyên Đán), hoặc một số dịp lễ khác trong năm.
-
Địa điểm chính: Sông Thu Bồn (đoạn chảy qua Hội An)
-
Ý nghĩa: Thể hiện tinh thần thượng võ, sự gắn bó với sông nước của người dân địa phương, cầu mong sức khỏe và một năm làm ăn thuận lợi.
-
Trải nghiệm: Không khí cực kỳ sôi động, náo nhiệt và đầy tinh thần thể thao.
- Cuộc tranh tài quyết liệt: Các đội thuyền đua từ các xã, phường trong khu vực sẽ tham gia tranh tài trên sông. Tiếng hò reo cổ vũ của khán giả hai bên bờ sông, tiếng mõ, tiếng trống thúc giục tạo nên một không khí vô cùng hào hứng.
- Sắc màu rực rỡ: Các ghe đua thường được trang trí cờ hoa sặc sỡ, các vận động viên mặc đồng phục riêng, tạo nên một bức tranh sống động trên mặt sông.
- Tinh thần cộng đồng: Lễ hội đua thuyền thể hiện rõ nét tinh thần đoàn kết, sức mạnh tập thể và niềm tự hào của mỗi địa phương.
-
Mẹo nhỏ: Hãy tìm một vị trí đẹp dọc bờ sông từ sớm để có thể theo dõi cuộc đua một cách tốt nhất. Mang theo mũ, nón và nước uống vì trời có thể khá nắng.
Ngoài ra:
Khi đến Hội An, bạn còn có thể tình cờ bắt gặp những buổi biểu diễn hát Bài Chòi ngẫu hứng bên bờ sông, nghe những làn điệu dân ca mượt mà, hay hòa mình vào không khí đón Tết Nguyên Đán với mai vàng, câu đối đỏ và những món ăn truyền thống. Tất cả đều góp phần tạo nên bức tranh văn hóa đa dạng, sống động của phố Hội.
Lời khuyên thực tế khi tham gia lễ hội Hội An:
- Kiểm tra lịch Âm: Hầu hết các lễ hội lớn đều diễn ra theo Âm lịch. Hãy kiểm tra kỹ ngày tháng trước khi lên kế hoạch.
- Đặt dịch vụ sớm: Vào các dịp lễ hội lớn (Nguyên Tiêu, Trung Thu, Đêm Rằm cuối tuần), Hội An rất đông khách. Nên đặt phòng khách sạn, vé máy bay/tàu/xe trước ít nhất 1-2 tháng.
- Chuẩn bị cho đám đông: Lễ hội thường rất đông người, hãy chuẩn bị tinh thần và giữ gìn tài sản cá nhân cẩn thận.
- Ăn mặc phù hợp: Lựa chọn trang phục thoải mái, dễ di chuyển. Đặc biệt, nếu tham gia các nghi lễ tại chùa, Hội quán, nên mặc đồ lịch sự, kín đáo.
- Tôn trọng văn hóa: Quan sát và tuân thủ các quy tắc, phong tục địa phương. Giữ thái độ tôn trọng khi xem các nghi lễ tôn giáo. Hạn chế chụp ảnh bằng đèn flash hoặc gây ồn ào tại những nơi trang nghiêm.
- Khám phá ẩm thực: Đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức các món ăn đặc sản được bán trong dịp lễ hội.
- Mang theo máy ảnh: Nhưng hãy chụp ảnh một cách ý tứ, tránh làm phiền người khác, đặc biệt là trong các nghi lễ tâm linh.
Các lễ hội ở Hội An không chỉ là những sự kiện văn hóa đơn thuần, mà còn là nhịp đập trái tim, là nơi lưu giữ và lan tỏa những giá trị tinh thần quý báu của vùng đất di sản này. Được hòa mình vào không khí lễ hội, được cùng người dân địa phương trải qua những khoảnh khắc thiêng liêng hay rộn ràng, chắc chắn sẽ là những kỷ niệm không thể nào quên trong hành trình khám phá Việt Nam của bạn. Hãy lên kế hoạch cho chuyến đi của mình, chọn một lễ hội bạn yêu thích, và đến để cảm nhận một Hội An thật khác, thật sống động và đầy mê hoặc!
